Faizsiz Sukuk Nedir Tüm Detaylarıyla

Sukuk, oldukça kapsamlı ve detaylara sahip bir faizsiz yatırım enstrümanları konusudur. Bu kapsamda faizsiz sukuk nedir, sukuk türleri ve yapılabilecek yatırımlar hangileridir gibi çeşitli konulara değinilmesi yararlı olacaktır.

Sukuk Nedir

Faiz geliri elde etmek isteyen kişiler devlet tahvilleri ya da hazine bonoları gibi çeşitli araçlar sayesinde faiz gelirini kolaylıkla elde edebilir. Buna karşın faizsiz yatırım yapmak ve tasarruflarını değerlendirmek isteyen kişilerin yararlanabileceği enstrümanlar oldukça kısıtlıdır. Tam olarak faizsiz yatırım araçlarının kapsamını genişletmek amacıyla ortaya çıkarılan sukuk, hali hazırda var olan ticari bir araç ya da mala sahip olunan sukuk oranınca ortak olmayı mümkün kılar.

Sukuk sahipleri ilgili malın ya da aracın kar etmesi durumunda sahip olduğu sukuk oranınca kar, zarar etmesi durumunda da sahip olduğu sukuk oranınca zarar eder. Anlaşılabileceği gibi en kritik konulardan birisi olan kar ve zarar ortaklığı sukuk konusunda da vardır. Çünkü bu durum dini açıdan uygun olabilecek tek yatırım türüdür.

Sukuk Çeşitleri

Hali hazırda geliştirilmiş 7 farklı sukuk çeşidir vardır.

• Mudaraba,
• Müşaraka,
• Murabaha,
• İcara,
• Karz-ı Hasen,
• Selem,
• Tekafül.

Bu sukuk çeşitlerine tek tek değinmek yapılabilecek yatırımların potansiyelini kavramak açısından oldukça önemldir.

Mudaraba (Trust Financing)

Mudaraba sayesinde sermaye sahibi ve yatırım yapmak isteyen kişiyle, bilgi sahibi ve ürününü pazarlamak için sermaye arayışı içerisinde olan girişimci bir araya getirilir. Bu sukuk çeşidiyle yapılan yatırım, girişimcinin karşılaşacağı tüm maliyetlerin karşılanmasını gerekli kılmaktadır. Sermaye yatırımcı tarafından sağlandıktan ve tüm masraflar karşılandıktan sonra girişimcinin emeği ve bilgisinin işi karlı hale getirmesi gerekir. Mudaraba güven endeksli geliştirilen bir ortaklık türüdür. Girişimcinin zarar etmesi durumunda sermaye sahibi de zarar eder. Zararın ve karın ne ölçüde olacağı mudaraba sözleşmesinin hazırlandığı sırada henüz en baştan belirlenir.

Müşaraka (Partnership Financing)

Müşaraka tam anlamıyla kar ve zarar ortaklığıdır. En sık uygulanan sukuk biçimi müşaraka yani kar ve zarar ortaklığı olarak öne çıkmaktadır. Müşaraka’nın mudarabadan en büyük farkı mudaraba tek bir kişinin sermaye tek bir kişinin emek ortaya koymasına karşın müşarakada bir çok kişinin emek ve sermayesini eş zamanlı olarak ortaya koymasıdır.

Müşaraka biçiminde gerçekleştirilecek yatırımlarda taraflardan birisi katılım bankası olur ve koordinasyonu sağlar.

Müşarakayı en yalın haliyle bir daha tanımlamak gerekirse tarafların ticaret yapmak için parasını birleştirdiği ve birleştirilen bu parayla yapılan yatırımla gelir elde etmeye çalıştığı, ortaya emeğini de koyduğu sukuk türü olduğunu söylemek mümkündür.

Murabaha (Mark-Up Trading)

Murabaha katılım bankalarının finansman tahsis edebilmesini mümkün kılan vadeyle satın alıp taksitle satılmasını ön gören bir sukuk çeşitidir. Bu sukuk çeşidi sayesinde sermaye sahibi talep edilen malı kişi adına peşin ödemeyle satın alır ve malın kendisine olan maliyetinin üzerine belirli bir oranda kar marjı ekleyerek yeniden satışını gerçekleştirir. Bu kar marjını faizden ayıran en önemli özellik bir mala ya da hizmete konu olması ve kişinin iki ticari işlem sonrasında mala erişebilmesidir.

İcara (Leasing)

Leasing yani icara belirli bir ticari mala ilişkin satın alım gerçekleştikten sonra kira ödenen süreçte sahip olunmasını ve kira ödemesi sonrasında da mal mülkiyetinin devralınmasını mümkün kılar. Leasing genellikle normal şartlar altında satın alınması mantıklı olmayacak belirli bir malın kiralanması için kullanılır. Leasing yöntemini diğer kiralama işlemlerinden ayıran en önemli özellik kişinin leasing şirketinden hangi malı kiralamak istediğini belirleyebilmesidir. Yani leasing şirketi o mala sahip olmasa da kişinin isteği üzerine ilgili malı satın aldıktan sonra kiralamaya konu edebilir.

Karz-ı Hasen (Ödünç Para Vermek)

Katılım Bankaları karz-ı hasen sukuk türünü genellikle ek hesap türünde kullandırtmaktadır. Ödünç verilen para bir ay vade sonrasında kar payına ya da herhangi bir maliyete konu olmayan aynen tüketiciden tahsis edilmektedir. Bu sayede belirli bir limitte kişiye karşılıksız borç para verilmiş olur.

Selem (Future Sale)

Bu sukuk türünde satın alım hemen gerçekleşir ve ödeme, mal tedarik edecek kişiye iletilir. Fakat mal tedariği ödemenin gerçekleştiği tarihten ileri bir tarihtir ve o gün gelene kadar mala sahip olunmaz.

Tekafül

Tekafül bağış sistemiyle fon oluşturulmasını ve katılımcıların çeşitli sorunlar karşısında zararını tanzim edebilmesini sağlayan katılım sigortacılığı faaliyetinin yaygın adıdır.

Siz değerli okurlarımız için daha evvelden yayımladığımız ve istifadenize sunduğumuz Katılım Fonu Nedir ve Getirisi Ne Kadardır konulu yazımızı da buradan okuyabilir ve alternatif bilgilere ulaşabilirsiniz.